Onthaasten en Genieten - januari 2012 by Onthaasten en Genieten

Onthaasten en Genieten rust | ruimte | stilte | tijd voor jezelf

1e jaargang, nr 1 足 januari 2012

INHOUD 足 WINTERNUMMER

Voorwoord

Kort nieuws

Interview

Dag van de Stilte

Stiltewandelingen met Kitty Madison

Winter

Eten & Drinken

Hamburger El Paso (vegetarisch recept) Krokante kalfswang met zoete zilveruitjes Onthaastcaf辿 in Zwolle

Onthaasten? Geen tijd voor... Stiltelocatie

De Kluis 足 Oud足Valkenburg

ONTHAASTEN EN GENIETEN

42 46

48 50

De 7 vragen aan:

Jolanda Boomsma

Boeken & Tijdschriften Muziek & Video

Retour Ă la Source

Stiltemomenten

Agenda

Colofon

54 59 63

Tuin in winterrust

Regeladvertenties Vooruitblik

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Oranjewoud bij Heerenveen | Foto Meindert van Dijk ONTHAASTEN EN GENIETEN

VOORWOORD Welkom bij dit eerste nummer van Onthaasten en Genieten, het nieuwe gratis online magazine over onthaasten, genieten, rust, ruimte en stilte. Een digitaal tijdschrift met boeiende interviews, opmerkelijke columns, praktische tips en sfeervolle foto's. Rust, ruimte en stilte zijn voor mij onmisbaar. Ik beschouw ze als primaire levensbehoeften. Onthaasten en Genieten is voor iedereen. Of je jong bent of oud, iedereen heeft op z'n tijd behoefte aan een rustige omgeving om wat bij te komen van alle drukte Het magazine helpt je om in deze stressvolle tijd bewust te onthaasten en te genieten van de mooie dingen die het leven biedt. Neem de tijd voor jezelf. Ontspan bij rustgevende muziek. Proef de stilte in een afgelegen natuurgebied, een verborgen hofje in de stad of een eenvoudig kapelletje. Of geniet van een (h)eerlijke maaltijd met een goed glas wijn. Onthaast... en geniet van rust, ruimte en stilte. Meindert van Dijk Hoofdredacteur, fotograaf en natuurgids, maar vooral levensgenieter. ONTHAASTEN EN GENIETEN

KORT NIEUWS

Pingu誰ns in Burgers Zoo | Foto Meindert van Dijk

Virtuele dierentuin helpt bij stress Last van stress? Bezoek dan eens een dierentuin. Het strand, een bos of park mogen ook. Niet bij de hand? Een virtuele nabootsing van zo'n park of ander natuurgebied helpen eveneens. Omgevingspsychologe Roos Pals promoveerde 9 januari 2012 aan de Rijksuniversiteit Groningen met haar onder足 zoek over dit onderwerp. Uit dit onderzoek bleek dat mensen in een natuurlijke omgeving beter kunnen herstellen van vermoeidheid dan in een stedelijke omgeving. 6

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Drijfzand risico voor (stilte)wandelaars Wandelen op het strand en op andere waterrijke zandgebieden is niet altijd zonder gevaar. Wanneer het zand verzadigd is met water kan het zand zijn stevigheid verliezen. Als nietsvermoedende wandelaar kun je dan plotseling wegzakken in het drijfzand. Ook vormt drijfzand risico's voor ruiters en op het strand rijdende auto's. Drijfzand is erg verradelijk. Je ziet het niet. Bovendien hebben de wisselende weersomstandigheden invloed op de vorming van drijfzand. De provincie Zuid足Holland heeft bij de 'Zandmotor' langs het Westlandse Noordzeestrand inmiddels waarschuwings足 borden geplaatst. Ook verschillende strandlocaties op de Waddeneilanden zijn berucht om de drijfzandrisico's. Zie ook: http://nl.wikipedia.org/wiki/Drijfzand Vuurwerkvrije 'stilteparken' tijdens jaarwisseling Afgelopen jaarwisseling boden Hogenboom Vakantieparken en Landal GreenParks bungalows aan in parken, waar geen vuurwerk mocht worden afgestoken. Zo kon in deze parken in alle rust Oud & Nieuw gevierd worden. Landal had 2 parken als stille parken aangewezen, Hogenboom bood 25 van de 84 bungalowparken als vuurwerkvrij aan. De belangstelling voor de stilteparken was groot. Ook hondenbezitters waardeerden de vuurwerkvrij bungalowparken in hoge mate. ONTHAASTEN EN GENIETEN

DAG VAN DE STILTE TEKST ESTHER HASSELMAN FOTO'S JOKE GOEDHART EN ESTHER HASSELMAN

Stiltewandelworkshop Amelisweerd

ONTHAASTEN EN GENIETEN

30 oktober 2011 was de landelijke Dag van de Stilte. Op deze dag vonden 足 verspreid over Nederland en Vlaanderen 足 ruim 130 activiteiten plaats rond het thema stilte. Er waren lezingen, creatieve workshops, meditatie足 en yogasessies en heel veel stiltewandelingen. Via www.dagvandestilte.nl vonden mensen hun weg naar lokale activiteiten in de eigen provincie.

ONTHAASTEN EN GENIETEN

LIEFDEWERK足OUD足PAPIER Deze eerste editie van de themadag was een enorm succes, zeker gezien het feit dat het tot stand is gekomen met een budget van nog geen 200 euro. Van dat geld werden flyers gedrukt en porti betaald om deze over het land te verspreiden. Verder was alles liefdewerk足oud足 papier. Dat er zoveel mensen op de been zijn gekomen om zelf iets te organiseren of om deel te nemen is een teken dat het thema stilte leeft en dat de stilteactiviteiten in een behoefte voorzien.

STILTE IN DE NATUUR Er waren veel stiltewandelingen, in elke provincie was er een uitgebreid aanbod余 van vroege足vogelwandelingen in de ochtendschemering tot wandelworkshops met verwennerijen. Een voorbeeld van dit laatste was de stilte足 wandelworkshop in het midden van het land op landgoed Amelisweerd. STILTE IN DE STAD Een reactie van een deelneemster van een wandeling door Amsterdam: "Ik vond het een zeer bijzondere wandeling. Erg leuk dat het een grote groep was. Wat een kracht ging er van de groep uit in het drukke Amsterdam! Erg mooi, we hebben er van genoten."

Stiltewandeling Amsterdam

Ook was er een schrijfworkshop 'Stille zinnen' in de Domkerk in Utrecht. een groep van ca. 50 mensen verzamelde zich rond de kerk. Workshopgever Nanda Huneman was positief verrast door de grote opkomst. De ruime voorraad blocnotes en pennen was in notime verdwenen. DAG VAN DE STILTE 2012 De Dag van de Stilte is een jaarlijks terugkerende themadag. De komende editie zal plaatsvinden op zondag 28 oktober, wederom de dag waarop de wintertijd start het seizoen van stilte, rust en bezinning. Iedereen die de stilte een warm hart toedraagt is welkom om mee te doen. Als organisator, promotor of deelnemer. Vooral particulieren en organisaties die het thema stilte verbinden met kunst, gezondheid of natuur & milieu, worden uitdrukkelijk uitgenodigd om een bijdrage groot of klein te leveren. Schrijf je op de website www.dagvandestilte.nl in voor de nieuwsbrief van de Dag van de Stilte en je wordt op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen in 2012. Stilte.org is een groep mensen die het belang van het beleven of beoefenen van stilte uitdraagt, met als doel het bevorderen van het welzijn van de mens en de samenleving. Zij bieden in hun eigen centrum of elders aan belangstellenden de mogelijkheid om laagdrempelig stilte te ervaren.

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Deelnemers aan Stilte.org wisselen ervaringen uit tijdens jaarlijkse bijeenkomsten. Het netwerk zoekt actief naar mogelijkheden om stilte in de samenleving te verbreiden. Dit doet het onder andere door het uitgeven van een tijdloze stiltekrant, deelnemen aan stilte足gerelateerde evenementen, een maandelijkse stiltecirkel en de jaarlijkse Dag van de Stilte. Stilte.org is niet gebonden aan levensovertuigingen. Meer informatie vind je op www.stilte.org. LEZING OVER STILTE Tijdens de afgelopen Dag van de Stilte gaf Lex van Vorselen een lezing over stilte in boekhandel 'Au bout du monde' in Amsterdam. Onderdeel van de lezing was het volgende gedicht:

The silence is worth more than a thousand lives. This freedom is worth more than all the empires on earth. To glimpse that truth within yourself, for even just a moment is worth more than all heavens, all worlds, all this, and all that. (Rumi) ONTHAASTEN EN GENIETEN

STILTEWANDELINGEN

met Kitty窶信adison Snel TEKST

EN FOTO'S:

MEINDERT

VAN

DIJK

Een goede routebeschrijving leidt mij naar de ingang Duin en Kruidberg van het Nationale Park Zuidﾂｭ Kennemerland in Santpoort. Ik heb er afgesproken met ontspanningsbegeleidster KittyﾂｭMadison Snel (1970). Op het parkeerterrein wacht zij mij op. Met haar donkergroene jas lijkt ze wat op een boswachter. Onder de hoed met brede rand wapperen haar lange blonde haren in de gure wind. Ze ziet er ontspannen uit. 14

ONTHAASTEN EN GENIETEN

We treffen het vandaag met het weer. Flinke zonnige perioden met af en toe een korte regen of hagelbui. Het biedt schitterende, soms wat dramatische wolkenluchten. In de verte horen we het voortdurende ruisen van de branding van de Noordzee.

“

”

Trek je even terug uit je drukke leven. Dit werkt bevrijdend voor je geest en geeft je nieuwe energie.

Jaarlijks vinden twee miljoen bezoekers uit de Randstad hier rust en ontspanning. Het 3800 hectare grote duingebied biedt een unieke natuur. De jonge, kalkrijke zandgronden hebben een zeldzame flora en fauna. Op het voormalige landgoed Duin en Kruidberg vind je nog imposante kastanje en beukenlanen. Vroeger werd het landgoed bewoond door rijke kooplieden.

Dromen, Durven, Doen!

Nationaal Park ZuidKennemerland is als het ware de achtertuin van KittyMadison. Je kunt haar vrijwel dagelijks in het duin of op het strand vinden. Met stiltewandelingen, mindfulnesstrainingen en vrijwilligerswerk. Maar ook om alleen te genieten van de rust, de ruimte en de stilte.

Leef je droom!

"Ik ben hoog sensitief (HSP). Ik reageer heftiger op prikkels van buitenaf. Daarom ben ik jaren geleden gestopt met mijn oude vak, de elektrotechniek en heb ik met mijn nieuwe activiteiten mijn hart gevolgd." Ze lééft haar lijfspreuk: 'Dromen, Durven, Doen!' ONTHAASTEN EN GENIETEN

Op deze doordeweekse dag in december zijn er weinig bezoekers in het natuurgebied. Gedurende de twee uur die de wandeling duurt komen we slechts drie hardlopers tegen. KittyMadison geeft een heldere uitleg over het duingebied en over het oude landgoed, dat nu deel uitmaakt van het Nationaal Park. Ze vertelt over de damherten, de reeën en de vossen die hier leven.

Intentie

KittyMadison vindt zelf dat ze weinig kennis heeft van de dieren en planten die in dit gebied leven. "Ik zie het meer als variaties van uiteenlopende levensvormen." Wanneer ik haar onderbreek en naar een voorbijvliegende roepende grote bonte specht wijs, zegt ze: "In wezen hoor je geen vogel, maar klanken, frequenties. Je ziet alleen een vorm, een kleur, een beweging. Je kunt het een specht noemen. Het gaat erom met welke intentie je het bos ingaat. Ik beleef het gebied vooral met m'n zintuigen: zien, horen, 16

ONTHAASTEN EN GENIETEN

voelen, ruiken en proeven." Ze vindt het daarom niet belangrijk hoe een dier of plant heet, wél met welke zintuigen je deze levensvormen kunt beleven.

Inpact

"Voel maar eens een boomstam waar een specht een gat in hakt. Je voelt de hele stam dreunen van het gehak van de specht. Je kunt hem zien, je kunt hem horen én voelen. Je bent verbaasd dat het werk van zo'n specht zo'n inpact heeft. Je moet dan wel stil zijn, anders is de specht zo vertrokken." Bewondering heeft KittyMadison voor een dikke populier naast het pad. "Let eens op de vormen van de schors en de takken. Op de kleuren. Dat die dikke boom er al zo lang staat en mij zal overleven...!"

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Vliegtuig

Tijdens de wandeling verstoort een overvliegend vliegtuig het geluid van de branding. Met Schiphol in de buurt horen we dit geluid regelmatig. Kitty足Madison ergert zich hier niet aan. "Dat er af en toe een vliegtuig overkomt is de realiteit, de werkelijkheid. Je moet gewoon accepteren dat het er is." Tijdens de door haar georganiseerde stiltewandelingen hoeven de deelnemers niet krampachtig stil te zijn. "Wanneer iemand valt en zijn been breekt hoor ik dat graag!" Passerende wandelaars mogen gerust gegroet worden, waarna men weer in stilte verder loopt. Dit is vooral prettig voor de 'dummies', mensen die nog nooit hebben deelgenomen aan een stiltewandeling.

Stiltewandelingen voor dummies

"Voor hen organiseer ik speciale stiltewandelingen. Tijdens deze wandeling stop ik wel eens en laat ik de mensen hun zintuigen bewust gebruiken. Ze staan bijvoorbeeld voor een boomstam met mos erop. Dan laat ik ze het mos voelen en vraag ze: Is het zacht, warm of koud? Voelt het prettig of juist onprettig? In de herfst laat ik ze ook de bramen proeven. Die zijn hier erg zuur!" "Zo'n stiltewandeling kan erg intensief zijn. Als ze twee uur lang bewust gekeken, geluisterd, gevoeld en geroken hebben, zijn de deelnemers vaak doodop. Dat is een zeer rijke ervaring. De meeste deelnemers zeggen na afloop van zo'n eerste stiltewandeling dat ze het prachtig vonden, dat ze het eerder hadden moeten doen." 18

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Uitzicht op de stiltevallei ONTHAASTEN EN GENIETEN

De stiltevallei

Ervaren stiltewandelaars hoeft ze weinig te begeleiden. De een doet een loopmeditatie, terwijl een ander meer zijn tastzintuigen gebruikt. Zij kunnen de stiltewandelingen geheel op hun eigen wijze ervaren en beleven.

Stiltevallei

We houden stil voor een lager gelegen, beschutte open vlakte, die omzoomd wordt door hogere struiken en met dennen begroeide duinen. "Dit noemen we de 'stiltevallei'. Het heeft een prachtig 3足D足effect. Een mooie open vlakte met een schitterend uitzicht. Je voelt nu de warmte van de zon op je wang." Vanwege de lage, beschutte ligging vallen de omgevingsgeluiden grotendeels weg. Kitty足Madison gebruikt de stiltevallei daarom graag voor meditaties. 20

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Angst voor stilte

"Veel mensen zijn bang voor de stilte. Ze zetten, vaak zonder er bij na te denken, de radio of televisie aan. Stilte kan je confronteren, bijvoorbeeld met onprettige gedachten. Toch is stilte dé manier om weer in contact te komen met jezelf. Je geest heeft stilte nodig om te verwerken en te herstellen. In stilte komt je geest weer tot rust. Wij westerlingen zijn niet meer gewend om een keer níet druk bezig te zijn, om te vertragen, om bewust niets te doen.

Vrijwilligerswerk

"Als tegenprestatie voor het gebruik van dit duingebied doe ik voor Natuurmonumenten vrijwilligerswerk. Controles van rasters en hekwerken. Verder ben ik technisch vrijwilliger bij het bezoekerscentrum Zandwaaier (PWN) in Overveen. Een deel van de opbrengst van de stiltewandelingen gaat naar de beheerder van het gebied." KittyMadison probeert haar inkomen vooral met de mindfulnesstrainingen te verdienen. Dat gaat nu nog vrij moeizaam, maar de vooruitzichten zijn hoopgevend. De stiltewandelingen zijn voor haar een nevenactiviteit, vooral om de mensen op een eenvoudige wijze wat te laten beleven.

Stoppen en kijken

"In de mindfulnessleer zeggen we altijd: stoppen, kijken en dan pas eventueel handelen. Als je met een auto door de stad rijdt zie je weinig. Het mooiste is dus als je langzamer door de stad gaat. Een schildpad ziet namelijk meer dan een haas. In de natuur is het ook zo. Zelfs het ONTHAASTEN EN GENIETEN

wandeltempo kan weleens te snel zijn, hoe langzaam we ook lopen. Neem gewoon de momenten om stil te staan. Stoppen en kijken. Dan zie je veel meer."

Bewust lopen

KittyMadison: "Een bekende monnik zei eens: 'Wanneer men loopt, loopt men slechts'. Waarmee hij bedoelde: richt je aandacht vooral op het lopen en laat je niet afleiden." Op dat moment zie ik langs het pad een klein paars bloempje bloeien. "Daar moeten we ons dus niet door laten afleiden", zeg ik. KittyMadison lacht. "Dit is het enige bloempje dat nu nog in dit duingebied bloeit...." Nu keren we met onze aandacht helemaal terug naar het lopen. We voelen onze grote teen, de hiel, het onderbeen, de knie, het bovenbeen en het bekken. We voelen de spieren achterin de knieholte.

“

”

Dat er af en toe een vliegtuig overkomt is de realiteit, de werkelijkheid. Je moet gewoon accepteren dat het er is. "

"Eigenlijk is je hele lichaam één geoliede machine, waarmee je kunt lopen. Sommige mensen zwaaien tijdens het lopen met hun armen. Ook dat hoort erbij. Ervaar het maar alsof je bij elke stap je been vooruit schopt. Nu gaan we het klimmetje op. Merk maar hoe de spieren zich in je lichaam gaan spannen. Hoe je lichaam bepaalde spieren activeert om je lichaam in evenwicht te houden...." 22

ONTHAASTEN EN GENIETEN

In de verte is nog een reepje Noordzee te zien

Rust

Vanaf het uitkijkpunt op een hoge duintop zien we in de verte een smal reepje Noordzee. In dit imposante duingebied overheersen bij mij gevoelens van rust, ruimte en stilte . We laten de prachtige wolkenluchten op ons inwerken. Kitty足Madison: "Als hooggevoelig persoon vind ik in de natuur mijn noodzakelijke rust. Ik vind het prachtig wanneer ik mensen inzichten kan meegeven. Zeker tijdens de mindfulnesstrainingen, die ik in acht weken geef, zie ik de mensen groeien. Dat is gewoon prachtig! Dat schept heel veel voldoening!" Meer informatie: www.kitty足madison.com www.np足zuidkennemerland.nl

ONTHAASTEN EN GENIETEN

WINTER

Kruiend ijs bij Laaksum 足 Gaasterland | Foto Meindert van Dijk

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Kruiend ijs bij Laaksum 足 Gaasterland | Foto Meindert van Dijk

Waddenzee bij Roptazijl | Foto Meindert van Dijk

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Kruiend ijs bij Laaksum 足 Gaasterland | Foto Meindert van Dijk

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Berijpt hek op Waddenzeedijk bij Roptazijl | Foto Meindert van Dijk

SPROOKJESACHTIG Dat was de winterse Natuurfotowandeling in het Zwanenwater bij Callantsoog. Ideaal om in alle rust en stilte te wandelen en te fotograferen. De mist maakte plaats voor de zon. Samen met de rijp resulteerde dit in een betoverend landschap. Tekst en foto's:

Meindert van Dijk

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Recept

aangeboden door:

Hamburger El Paso Hamburgers: 250 gr rauw gehakt ½ ui, fijn gesneden 1 tl tomaten puree ½ tl gemalen komijn 1 tl (selerie) zout Salsa: 2 el mais 2 tomaten, in blokjes ½ ui gesnipperd 1 el limoen sap 2 tl tomatenpuree grofgehakte verse koriander Bak voor de hamburger de ui zachtjes bruin in olie. Meng voor de hamburgers de (afgekoelde) uien met de rest van de ingrediënten. Vorm met vochtige handen 2 of 3 hamburgers van het mengsel. Meng alles voor de salsa en zet een uurtje weg. Bak de hamburgers zachtjes in flinke scheut olie tot ze bruin zijn. Blus af met 3 el water en laat 10 min doorgaren. Serveer op broodjes met avocado, de salsa en tortillachips.

ONTHAASTEN EN GENIETEN

De Vegetarische Slager won in september 2011 als de meest vernieuwende en inspirerende duurzame ondernemer de eerste Hart足Hoofdprijs. De prijs was ingesteld door de Triodos Bank. De Vegetarische Slager verkoopt uitsluitend vegetarische producten op basis van vleesvervangers, en is daarmee de eerste speciaalzaak op dit vlak in Nederland. De nieuwste generatie vleesvervangers van De Vegetarische Slager is de droom van elke vleesverlater. Met een bite, smaak en structuur die nauwelijk van vlees te onderscheiden zijn. Recensies zeggen: "sappiger dan kip, malser dan varken". Maar dan gebaseerd op plantaardige grondstoffen. Info: www.devegetarischeslager.nl ONTHAASTEN EN GENIETEN

Foto Michel Zoeter

Krokante kalfswang met zoete zilveruitjes

Recept

'Slow food' uit het nieuwe kookboek

'Van eigen bodem' Voorbereiden

Spoel de kalfswang goed af onder de koude kraan. Maak de groenten schoon. Snijd de wortel, ui, prei en bleekselderij fijn. Doe het vlees in een braadpan met de fijngesneden groenten, de takjes kruiden en knof look. Schenk er zoveel koud water op dat het vlees net onderstaat. Breng aan de kook, draai het vuur dan laag (gebruik even tueel een sudderplaatje) en stoof de kalfswang in 2½ uur zachtjes gaar. Draai het vuur uit en laat de kalfswang afkoelen.

HOOFDGERECHT

4 personen voorbereiden 20 minuten + 3 uur wachttijd (stoven/afkoelen) bereiden 1520 minuten 750 gram kalfswang zonder vet 1 winterwortel 1 ui, gepeld 1 prei 2 stengels bleekselderij 2 takjes tijm 2 takjes rozemarijn 3 tenen knoflook, geplet 500 gram verse zilveruitjes olie 50 ml balsamicoazijn 3 eetlepels bruine basterdsuiker

Pel intussen de zilveruitjes. Kook hiervoor de uitjes 1 minuut en spoel ze dan in een vergiet koud. Snijd aan de onderkant de worteltjes eraf. Nu kun je het uitje zo floep uit de zacht geworden schilletjes knijpen. Werkt ook goed bij knoflook. ONTHAASTEN EN GENIETEN

Bereiden Verhit een scheut olie in een koekenpan en voeg de zilveruitjes toe. Bak ze op middelhoog vuur goudbruin en strooi er de basterdsuiker over. Bak nog even tot de suiker karamelliseert, blus de pan dan af met de balsamicoazijn (let op: afzuigkap aan en de scherpe damp niet inademen!). Roer om en verwarm tot het kookvocht stroperig is. Houd de zilveruitjes warm. Snijd het vet en onregelmatigheden van de kalfswang. Verhit een scheut olie of een klont boter in een braadpan en bak de kalfswang rondom bruin en krokant. Breng op smaak met versgemalen peper en zout. Verdeel de kalfswang over de borden en schep de gekaramelliseerde zilveruitjes ernaast. Lekker met mosterdjus en stamppot rauwe andijvie met uitgebakken spekjes.

ONTHAASTEN EN GENIETEN

VAN EIGEN BODEM ZO

LEKKER IS DE HOLLANDSE KEUKEN

Natuurlijk ken je de Hollandse keuken. Maar weet je ook nog hoe lekker de gerechten smaken en hoe je ze moet bereiden? Misschien heeft oma haar recepten voor je bewaard. Zo niet, dan is dit boek een prima start om al het lekkers van eigen bodem te gaan maken. Lekker eten hoeft écht niet van ver te komen. In Van Eigen Bodem zijn ruim 60 recepten gebundeld, allemaal gemaakt van prachtige producten van eigen bodem. Producten waar we trots op mogen zijn en waar buitenlandse ingrediënten echt niet aan kunnen tippen. 'Gerechten op traditionele wijze of met een hedendaagse knipoog omgetoverd tot 'n nieuw recept' Wie geniet er nou niet van gekonfijte zuurkoolstamppot, eendenborst met appelstroopjus of pittige pastinaaksoep? Maar ook de recepten voor Brabantse eierkoeken, sjieke bitterballen en smeuïge likkepot vind je terug in dit rijk geïllustreerde, handzame boekje. Boekspecificaties ISBN: 9789077740941 | Prijs € 19,95

ONTHAASTEN EN GENIETEN

ONTHAASTEN IN

ONTHAASTCAFÉ ZWOLLE Zwolle kent een echt onthaastcafé. In Locatie Oostergo in het stadscentrum opent het café elke maandag om 17.00 uur de deuren. Het is een gezellig en gastvrij verbouwd pakhuis met rode luiken. Het Onthaastcafé is voor volwassenen met een verstandelijke beperking, die zelfstandig of met begeleiding wonen, het gezellig vinden anderen te ontmoeten en samen dingen te doen. Daarnaast is iedereen welkom die een vriendelijke houding heeft, want het is juist de bedoeling te integreren en van elkaar te leren. Gastvrouw Yvonne Wijnacker en tal van vrijwilligers runnen het café. Iedereen kan deelnemen aan activiteiten. Wanneer je wilt kun je om 18.00 uur ook meeëten. Info: www.hetonthaastcafe.nl 36

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Foto Meindert van Dijk

Puur ont足haas足ten

Onthaasten? Geen tijd voor... COLUMN

DOOR

GERT OTTER

Deze tijd kenmerkt zich door haasten, (werk)druk en teveel moeten. Het is een tijd van sociale media, infobestitas, meerkeuze maatschappij en mee willen doen. Stress als gevolg van dreigend verlies van inkomen en zekerheden horen ook bij deze tijd. We hebben veel te verliezen.

En wat levert dit allemaal op? Word je hier gelukkiger van? Ik denk het niet. Overal aan mee willen doen en de tijdgeest waarin zoveel tegelijk gebeurt levert veel stress op. Veel mensen gaan zolang door tot zij er letterlijk bij neervallen. Het kan zelfs ontaarden in chronische stress, burnout of een depressie. Over depressie gesproken. De WHO voorspelt dat dit de meest voorkomende ziekte zal worden in de komende decennia.

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Je zou dus verwachten dat het tijd wordt om het roer om te gooien. Dit is ook een TV programma, net zoals het programma “Ik vertrek”. Hierbij zitten velen weg te dromen omdat zij ook graag zo’n avontuur zouden willen ondernemen. Maar durven en willen niet veranderen en zijn bang voor de risico’s en het onzekere. Wat kun je wel doen? Er zijn oplossingen. Eén wil ik er uitlichten. Mindfulness is een manier voor verandering. Je kunt het toepassen hiervan langzaam opbouwen, al naar gelang je eigen wensen. Het is gemakkelijk in te passen

en kost niet veel tijd. Later zul je tegen jezelf zeggen, dat had ik eerder moeten weten. Tips Twee tips wil ik hierbij meegeven. De eerste is bewuster ademhalen, de bron van leven. Dit doe je door in je eigen tempo door de neus in te ademen en uit te ademen door de mond. Na enkele minuten proberen je de inademing 34 seconden te laten duren en uit te ademen in 67 seconden. Tussen de uitademing en inademing in enkele seconden rust. Als je dit enkele keren per dagen doet merk je al snel verschil. Daarnaast bewuster worden van dagelijkse dingen. Dus bijvoorbeeld bewuster en rustiger eten en drinken. Geniet van voeding en proef bewust wat je eet en drinkt. Probeer alles bewuster te zien en te ervaren, je merkt al gauw dat het stressniveau daalt. Veel succes!

Gert Otter is coach / counselor GOBurnin Vitaliteits management Oliver Hardystrook 56 2726 VA Zoetermeer Tel.: +31 650653654

Verder is hij ervarings deskundige bij het burnoutplatform "Van Burnout naar Burnin" www.burnin.nl.

ONTHAASTEN EN GENIETEN

STILTELOCATIE

DE KLUIS 足 OUD VALKENBURG

Een bijzondere stiltelocatie is de 'Kluis', gelegen boven op de Schaelsberg tussen Schin op Geul en Oud足Valkenburg. Het betreft een kapel met kluizenaarswoning, die 足 tot 1930 足 meer dan 200 jaar door kluizenaars was bewoond. In en rond deze locatie kun je heerlijk ontspannen en mediteren. Een bezoek aan de Kluis is goed te combineren met een wandeling langs de Geul en door het natuurrijke hellingbos. Info: www.dekluisvalkenburg.nl 40

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Foto's Meindert van Dijk ONTHAASTEN EN GENIETEN

7 VRAGEN AAN:

Jolanda Boomsma

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Ruimtebieder, coach足 en trainer Jolanda Boomsma (45) werkt zowel in Portugal (Bensafrim, Algarve) als in Nederland (Drachten en omgeving, Friesland). 1. HOE ONTHAAST JE ZELF? Onthaasten doe ik 't liefst in de natuur, in een weids landschap, stil en 't liefst met zicht op het water. Dat kunnen de Friese meren zijn, mooie vennen in een bos en bovenal de kusten in zuidwest Portugal, waar ik een groot deel van het jaar woon en werk. Op die plekken gaat 't vanzelf door er te zijn, stil te staan, te zitten en kijken. Met alle zintuigen open ervaar ik dan de omgeving. In die beelden en stilte zit voor mij veel betekenis en inspiratie. Ook een wijntje en ervaringen delen met een goeie vriend(in), onthaasten mij. 2. WAT IS JE FAVORIETE STILTEPLEK? Moeilijk te kiezen, ik ken meerdere, maar een ultieme stilteplek is voor mij het pijnbomenbos bij Castelejo. Het ligt in het Parc Natural van de Cabo Vincente aan de zuidwestkust van Portugal, vlakbij het pittoreske dorpje Via do Bispo. Niets dan natuurgeluiden. Dankzij de ligging aan Atlantische Oceaan en het ontbreken van verkeer en industrie een stille en enorm schone atmosfeer. 3. NAAR WELKE (SOORT) MUZIEK LUISTER JE HET LIEFST? Naast dat ik van vele nummers uit de top 2000 geniet, is mijn favoriet momenteel Ludovico Einaudi. Onder andere het nummer Waves van het album Onde. Hij is een Italiaanse pianist en componist, bekend om zijn eigentijdse klassieke en minimalistische muziek. ONTHAASTEN EN GENIETEN

Ik attendeer je graag op het jonge talent Valentina Toth (www.valentinatoth.nl). Met haar diepgang en energieke pianospel weet zij mensen te raken. 4. WELK BOEK SPREEKT JE HET MEEST AAN? Niet een boek in het bijzonder. Ik lees graag biografieen of levensverhalen van mensen, die ondanks en dankzij barre omstandigheden, een uitweg vinden en er zelfs krachtiger uitkomen. Nelson Mandela en Mahatma Gandhi zijn wel een paar absolute toppers. Daarnaast blijft De Creatiespiraal van Marinus Knoope voor mij een Eye足Opener, omdat hij beschrijft hoe logisch de natuurlijke weg van wens naar werkelijkheid verloopt. Dit gedachtegoed heeft mij en vele anderen die ik begeleidde inzicht en vertrouwen gegeven in persoonlijke veranderingprocessen. 5. NAAST WIE ZOU JE HET LIEFST IN EEN VLIEGTUIG ZITTEN? Hierbij heb ik echt geen voorkeur. Ik geniet juist zo van verrassende ontmoetingen, mensen die ik niet ken en waarmee toch even een mooi contact ontstaat. 6. WAAR GENIET JE HET MEEST VAN? In mijn werk geniet ik het meest van het moment dat ik zie en voel dat de ander een doorbraak maakt. Als ze aangeven dat ze zich letterlijk lichter voelen, rustiger, vrij van een last waardoor ze vastliepen of niet goed in hun vel zaten. Het is echt zichtbaar, ook in de ogen. Dat raakt me en ik word er blij van, en die ander eveneens.

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Privé ben ik erg blij met en dankbaar voor de waardevolle contacten die ik heb, door wie ik me ondersteund, aangemoedigd, uitgenodigd en welkom voel. EN met wie ik deel, geïnspireerd raak, plezier heb en nieuwe dingen leer. 7. WAT IS JE DROOM? Hah, daar ben ik zelf ook benieuwd naar; een volgende droom. Momenteel leef ik in de droom die ik drie jaar geleden voor ogen had. In een goeie balans tussen werk en privé, in de dynamiek van Nederland en de ruimte, stilte en eenvoud van Portugal. Daarbij kan ik dankzij mijn werk een bijdrage leveren aan het welbevinden van mensen. Dat zij naast onrust, drukte, onzekerheid en angst, opnieuw rust, ontspanning, vertrouwen en kansen ervaren. Een levensdroom van mij is een vreedzamere wereld, waarin alle ruimte is voor: • de kracht van persoonlijke aandacht • oog voor eenvoud, • en de erkenning van verschillen!

IOpener verheldering bij loopbaan en levensvragen Jolanda Boomsma www.zininjewerk.nl ONTHAASTEN EN GENIETEN

TIJDSCHRIFTEN & BOEKEN

LIS is een nieuw mind en lifestyle magazine, dat vanaf 6 januari in de winkels ligt. LIS: "LIS is echt anders dan andere magazines. Sowieso is alles in LIS Echt, Realistisch en Bereikbaar. Verder is LIS gericht op zelfinzicht, zelfzorg en zelfsturing".

"Over wat bijzonder is, maar ook gewoon leuk of lekker ontspannen. Een puur blad vol energie, inzichten en ideeën. Met luxe die nog leuk is. En toegankelijke psychologie en zingeving zonder navelstaren of onmogelijke zen." Info: www.lismagazine.nl

De grote stilte Miek Pot Veel mensen ervaren stress in hun leven. Ze worden geleefd door de omstandigheden en drijven weg van zichzelf. Stilte opzoeken biedt uitkomst. Stilte en rust hebben een genezende werking.

€ 15,90 ISBN: 9789079001224 ONTHAASTEN EN GENIETEN

Het laatste nummer van het SpaOnline Wellnes Magazine vertelt je alles over sauna's: 6 stappen voor optimaal gebruik van de sauna. Verder informatie hoe je kunt ontspannen in eigen huis: met een jacuzzi, zwembad of je badkamer als wellnesscentrum. Het SpaOnline Wellness Magazine is het eerste en enige wellness glossy van Nederland! Het magazine is gericht op vrouwen die zich geweldig willen voelen en er fantastisch uit willen zien. Het blad schenkt aandacht aan o.a. Beauty, Spa’s, Wellness Producten en de mooiste wellnesslocaties in het buitenland. Stress: vriend & vijand Theo Compernolle De aanpak van stress: thuis en op het werk.

€ 22,50 ISBN: 9789077432105 ONTHAASTEN EN GENIETEN

MUZIEK & VIDEO Stilteconcerten

ROWWEN HÈZE Vorig jaar verzorgde Rowwen Hèze drie stilteconcerten midden in het natuurgebied de Peel bij Helenaveen. Zanger Jack Poels zoing over de Peel, waar hij als kind was opgegroeid en had gespeeld. Het publiek luisterde met draadloze hoofdtelefoons naar de digitaal spelende band. Zonder hoofdtelefoon hoorde je alleen de onversterkte stemmen van de zangers en het geruis van de bespeelde snaren. De drums waren vervangen door geluidloze drumpads en gitaargeluid verdween rechtstreeks in de computer. De bezoekers van de uitverkochte stilteconcerten vonden het een bijzondere ervaring. Meer info: http://www.ed.nl/uitcultuur/muziek/9445006/Rowwen HezepioniertinDePeel.ece

STILTECONCERT 'SEI STILL MEIN HERZ' Voor het stilteconcert op 25 mei in de Sint Janskerk in Gouda zijn vanaf februari tickets te koop. Het is een project van componist Kees Wisse en beeldend kunstenaar Martijn Duifhuizen. Het stilteconcert is bijzonder door de combinatie van beeldende kunst en muziek. Dit leidt tot een soort ‘integrale meditatie’. Het biedt een tegenwicht tegen de ‘klopjacht van de economische klok’. Info: www.seistillmeinherz.com

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Wadden.tv, de nieuwssite op het gebied van Natuur en Landschap voor Texel en de rest van het wadden足gebied heeft onlangs een fraaie promo足video op hun website geplaatst. "Weg uit de allerdaagse hectiek, geen drukte, geen stress. Of het nu winter, voorjaar of zomer is, op Texel gaat het onthaasten vanzelf." "Kijk mee en geniet van de heerlijke rustgevende landschappen, vogels en planten." aldus Wadden.tv. Bekijk de video via www.wadden.tv of download de film. ONTHAASTEN EN GENIETEN

[ advertorial ]

Mensen die in deze sterk transformatieve tijden op zoek zijn naar een warme en harmonieuze omgeving, zijn welkom op de krachtige plek in de Lot in Frankrijk, waar wij medio 2011 zijn gaan wonen. We hebben de locatie 'Retour à la Source' genoemd terug naar de bron terug naar jezelf. Het terrein, van 4.5 ha op 3 km van een dorp met alle voorzieningen, biedt veel ruimte, rust, licht, natuur, sterren aan de hemel en een prachtige tuin. We hebben een lieve hond, kippen en goudvissen en proberen ons leven zoveel mogelijk zelfvoorzienend in te richten. De moestuin, waarin ook aan gasten de gelegenheid wordt gegeven te werken, heeft ons dit jaar al volop heerlijke biologische groenten opgeleverd. Wij bieden 3 ruime gastenkamers in een sfeervol authentiek, tot woonhuis verbouwde stal met eigen kookgelegenheid en 3 grote campingplaatsen met eigen 50

ONTHAASTEN EN GENIETEN

opgang naar een zomerkeuken met douche, toilet, kook en wasfaciliteiten. De weelderige tuin met ondermeer vlinderbomen, twee vijvers, enkele fruitbomen en lavendelstruiken, grenst aan het weiland met aansluitend een eigen bosperceel. Vooral veel zon en warmte in de zomer, warmte en veiligheid in de winter én in alle seizoenen een warm welkom door ons! Retour à la Source kan ook een ideale plek zijn voor een retraite of stilteweek, individueel of in kleine groepen. De natuur nodigt je hier sterk uit voor stilte in jezelf. In de omgeving zijn prachtige wandel en fietsroutes over lichtglooiende hellingen. Wij hebben verschillende routebeschrijvingen klaar liggen. WELKOM! John Broeckaert & Kitty Janssen Retour à la Source – www.retouralasource.org info@retouralasource.org – Tel: +33565307242 ONTHAASTEN EN GENIETEN

STILTEMOMENTEN COLUMN

DOOR

JOS ROSIER

Jos Rosier

[improviser ~ serious play]

laat mensen in beweging komen, zowel in organisaties als in de particuliere sector. Foto: Pauli Langbein

www.itsmore.nl

Als ik â&#x20AC;&#x2DC;s ochtends heel vroeg de deur uitga met mijn hond Misty, dan voel ik me een gezegend mens. Ik woon in Almere Buiten, volgens velen een plek waar je nog niet dood gevonden wilt worden, maar ik kan je verzekeren dat vooroordelen en schijn bedriegen. Koester jouw stiltemomenten als kostbare kleinoden en pas ze in in je dagelijkse of wekelijkse schema. 52

ONTHAASTEN EN GENIETEN

In Almere Buiten groeten de mensen elkaar nog vriendelijk, is er nog tijd voor een praatje, en is de natuur altijd dichtbij. Na een paar honderd meter sta ik al aan de rand van het Meridiaanpark, een waar vogelparadijs, met name op en rond het kleine kanaal dat dwars door het park loopt. Eenden, hoentjes, reigers, futen, ganzen, zwanen, meeuwen en grote aantallen aalscholvers. Vooral in het voorjaar is het een komen en gaan van aalscholvers. Soms is het is net of je naar de start en landingsbanen van Schiphol kijkt. Hup, daar landen er weer een stel op het water, en voilà, daar stijgen er weer tientallen op. Ik kan daar intens van genieten, zo dichtbij huis zo’n natuurlijke omgeving. En het is er zo wonderbaarlijk stil en vredig, een plek waar ik snel helemaal tot mijzelf kan komen, als afweer tegen onze hectische wereld vol lawaai. Stilte, vooral van binnen, als tegenhanger van al dat lawaai, al dat ‘moeten’, al dat ‘presteren’. Nu heeft niet iedereen de natuur zo dichtbij als ik, maar de stilte opzoeken kun je overal. Kies een geschikt moment van de dag en dat moment hoeft echt niet veel tijd te kosten. Ga op een favoriet plekje zitten, staan of liggen. Geef je dan over aan je zintuigen. Wat hoor, zie, ruik, voel je? Zet je zintuigen aan het werk en geniet van de ervaringen, de signalen die binnenkomen. Geniet van het feit dat je even helemaal niets hoeft. ONTHAASTEN EN GENIETEN

TUIN IN WINTERRUST

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Foto's Meindert van Dijk ONTHAASTEN EN GENIETEN

AGENDA Opgave van nieuwe evenementen en activiteiten kan online via www.onthaastenengenieten.nl/agenda. Onderstaande activiteiten zijn een selectie uit de online Agenda.

STILTECIRKEL 1e zondag van de maand 1012 uur, diverse locaties Info: www.stilte.org SCHEMERWANDELING zo 15 januari, 16:4518:15 uur, Amelisweerd, Bunnik Info: www.walkyourmind.nl BEGELEIDE LOOPMEDITATIE zo 22 januari, 10:3012:00 uur, Oud Amelisweerd, Bunnik. Info: www.walkyourmind.nl RUSTRUIMTESTILTEWANDELING za 4 februari, 09:0012:00 uur, Noorderleeg (Noord Friesland Buitendijks, Nieuwebildtzijl) Info: www.onthaastenengenieten.nl STILTEWANDELING 1E ZONDAG VAN DE MAAND zo 5 februari, 1012 uur, Kaapse Bossen, Doorn Info: www.walkyourmind.nl FIETS EN WANDELBEURS 2012 za 11 t/m zo 12 februari, Amsterdam RAI Info: www.fietsenwandelbeurs.nl

ONTHAASTEN EN GENIETEN

BIJEENKOMST VERBINDEND LICHT zo 12 februari, 13:3016:30 uur, De Zuidervermaning Westzaan Info: www.engeleninpraktijk.nl/verbindendlicht.html LEERROUTE: LEIDERSCHAP MET ZIEL EN ZAKELIJKHEID wo 15 februari t/m vr 8 juni, Kloosterhotel ZIN, Vught Info: www.zininwerk.nl FIETS EN WANDELBEURS VLAANDEREN za 18 t/m zo 19 februari, Nekkerhal, Mechelen Info: www.fietsenwandelbeursvlaanderen.be EVENT GROEN 2012 do 23 t/m zo 26 februari, WTC Expo, Leeuwarden Info: www.eventgroen.nl RUSTRUIMTESTILTEWANDELING za 3 maart, 09:0012:00 uur, Noorderleeg (Noord Friesland Buitendijks), Nieuwebildtzijl Info: www.onthaastenengenieten.nl WANDEL SCHRIJFWEEK ALGARVE ma 12 ma 19 maart, The Art of Joy, Portugal Info: www.theartofjoy.nl STILTEWANDELING MET SASKIA BASTEN wo 18 april, Grootmoeder Aarde, Moergestel Info: www.grootmoederaarde.nl/stiltewandelingen.html MEER INFORMATIE EN ACTIVITEITEN OP: WWW.ONTHAASTENENGENIETEN.NL/AGENDA ONTHAASTEN EN GENIETEN

Centrum EIGEN WIJZE is verhuisd naar Friesland

Welkom voor Polariteitsmassage, Voetreflexmassage, Mandalatekenen (reis door de chakra’s), Spirituele Vrouwenstudiegroep, Jaarfeesten (wandelingen langs wad), Massagecursussen (ook ‘op maat’), Meditatie, Stilte en eenvoudig Gastenverblijf Informatie Marianne van Zuijlen, Sexbierum telefoon 0517854008 www.centrumeigenwijze.nl

Magazine Onthaasten en Genieten * * * * * *

Online leesbaar en te downloaden Gratis Oók voor smartphone en iPad Wereldwijd bereik Onbeperkt te lezen Aanklikbare advertenties met links naar websites en YouTube * Lage advertentiekosten

Info: www.onthaastenengenieten.nl/magazine 58

ONTHAASTEN EN GENIETEN

REGELADVERTENTIES

Opgave via website: www.onthaastenengenieten.nl/magazine

PUUR OP REIS Breng je bedrijf of product in beeld bij 'Bedrijf in Beeld' Puur op reis. Alles over wellness, eco en naturisme op www.puuropreis.nl ONTHAASTEN IN FRANKRIJK Vakantiehuis in De Morvan Van juni tot en met september Natuur,rust en cultuur, wandelroutes, grote meren, pelgrimsplaatsjes,opgravingen, heuvels,weilanden,bossen. Boeken lezen en genieten, ondergaande zon,sterrenhemels! www.morvanvakantiehuis.nl NATUURFOTOWANDELINGEN Ontspannen wandelen, foto graferen en genieten in aan trekkelijke natuurgebieden. www.natuurfotowandelingen.nl

TUINDOEDAGEN Wil je mij helpen bij inrichting en onderhoud van mijn tuin in ruil voor een massage, cursus of workshop? Marianne van Zuijlen info@zoninhethart.nl STILTEPLEK IN FRIESLAND vlak bij de Waddenzee. Verblijf "op maat" speciaal voor vrouwen. Voor stilte, uitrusten, opladen, bezinnen, genieten. Iedere dag meditatiemomenten. Extra mogelijkheden: massage, (massage)arrangementen, workshop, chakramandala tekenen, ritueel, stiltewandeling. Ik stem af op jouw wensen. Welkom! Info: Marianne van Zuijlen, Sexbierum; 0517 854008; www.zoninhethart.nl

STILTEWANDELINGEN Landelijk overzicht van aanbieders en agenda www.stiltewandelingen.nl Gratis opgave van nieuwe stiltewandelingen. ONTHAASTEN EN GENIETEN

ONTHAASTEN EN GENIETEN

COLOFON PLATFORM

'Onthaasten & Genieten' is hét informatie en communicatie platform voor zowel ondernemers en organisaties in de onthaast en genietsector als voor andere belangstellenden. Het platform richt zich op de thema's onthaasten, genieten, rust, ruimte en stilte.

MAGAZINE

Het gratis online magazine Onthaasten en Genieten verschijnt eens per kwartaal. Volgende nummer rond 10 april.

UITGEVER/HOOFDREDACTEUR Meindert van Dijk

REDACTIONELE

MEDEWERKERS

Esther Hasselman Gert Otter / Jos Rosier

FOTO'S

Meindert van Dijk Esther Hasselman Joke Goedhart Michel Zoeter en anderen

VORMGEVING

Meindert van Dijk Sjoerd van Dijk

ADRES

Dukerstraat 34, 8855 CZ Sexbierum, tel. 0646264523 info@onthaastenengenieten.nl, www.onthaastenengenieten.nl

GRATIS

Het magazine is als ezine kosteloos te lezen via www.issuu.com en als PDFdocument gratis te downloaden van www.onthaastenengenieten.nl

ISSN: 2212563 COPYRIGHT

FOTO'S

BESTELLEN

De door Meindert van Dijk gemaakte foto's zijn te bestellen via http://beeldbank.oypo.nl .

ONTHAASTEN EN GENIETEN

Theun Talsma geeft uitleg in de eendenkooi

In het volgende nummer onder meer:

Foto Meindert van Dijk

VOORUITBLIK

* Interview met Theun Talsma, boer, kooiker en natuurmens op vakantieboerderij De Kooiplaats op Schiermonnikoog. Met een bezoek aan de eendenkooi, één van de stilste locaties in Nederland! * Wandelen in het Zuidlimburgse Gerendal met een bezoek aan de beroemde orchideeëntuin * Onder zeil op de Wadden * Slow Coffee Het volgende nummer verschijnt rond 10 april. ONTHAASTEN EN GENIETEN

Foto Jan Bosch

Vogelparadijs op vroegere zeebodem Houdt u van rust en ruimte, weidse vergezichten en vogels? Dan moet u echt eens het Nationaal Park Lauwersmeer bezoeken! Dit uitgestrekte natuurgebied op de grens van Groningen en Friesland is een paradijs voor natuurliefhebbers! In het gebied broeden ruim honderd soorten vogels, waaronder de imposante zeearend! Jaarlijks bezoeken honderdduizenden vogels het gebied op hun lange reizen van noord naar zuid en vice versa. Het gebied biedt vele wandel足, fiets足 en vaarmogelijkheden. Ook zijn er jaarlijks vele tientallen interessante excursies onder begeleiding van een gids mogelijk. Kijk voor meer informatie op: www.np足lauwersmeer.nl. Of kom eens langs in het nieuwe activiteitencentrum!